“Jan Kochanowski i śmierć w renesansie”
Przypadająca w tym roku 440 rocznica śmierci Jana Kochanowskiego stała się okazją do naukowej refleksji nad postrzeganiem kresu życia przez poetę i jego współczesnych. Zorganizowana w dniach 6-7 czerwca 2024 r. w Muzeum Regionalnym w Zwoleniu – miejscu gdzie pamięć o mistrzu, podtrzymywana bliskością Nekropolii Kochanowskich, jest szanowana – konferencja naukowa „Jan Kochanowski i śmierć w renesansie” zgromadziła badaczy reprezentujących różne dyscypliny i dziedziny nauki (od literaturoznawstwa, przez historię i historię sztuki, po archeologię), różne ośrodki akademickie (od Budapesztu po Gdańsk i od Poznania po Wilno) oraz będących na różnym etapie kariery naukowej (z jednej strony doświadczeni naukowcy, zasłużeni dla badań nad Janem Kochanowskim i epoką renesansu, z drugiej młodzi, obiecujący badacze krótko po doktoracie).
W trakcie dwóch dni obrad zaplanowano wygłoszenie 17 referatów przygotowanych przez 18 badaczy reprezentujących 12 instytucji naukowych z 8 miast z Polski, Litwy i Węgier. Wystąpienia podzielono na trzy bloki tematyczne.
Konferencję otworzyły: dyrektor Muzeum Regionalnego w Zwoleniu dr Katarzyna Madejska (jako gospodarz miejsca i przedstawiciel Komitetu Organizacyjnego) oraz prezes Lokalnej Grupy Działania „Dziedzictwo i Rozwój” w Zwoleniu mgr Iwona Sałek (jako przedstawiciel podmiotu finansującego wydarzenie, organizatora), które powitały prelegentów i słuchaczy.
Pierwszy blok wystąpień, zatytułowany „Śmierć w renesansie (w kręgu inspiracji poety)” prowadził prof. Waldemar Kowalski z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. W tej części mieliśmy okazję wysłuchać referatów: Śmierć dziecka w rodzinie królewskiej w Polsce w czasach jagiellońskich prof. Agnieszki Januszek-Sieradzkiej z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Fleeing Death in Venice: Niccolò Buccella and the Radical’s Confrontation with Mortality during Jan Kochanowski’s era prof. Dainory Pociūtė z Uniwersytetu Wileńskiego, O śmierci bohaterskiej i śmierci zwyczajnej. Kształtowanie się legendy rodzinnej w oparciu o utwór Jana Kochanowskiego na przykładzie rodziny Czernych herbu Nowina dr Joanny Brzegowy z Instytutu Historii PAN, Princely funerals in Transylvania: political transition, religious tensions and family mourning (1570s–1580s) dra Pétera Erdősi’ego z Eötvös Loránd University, Jana Kochanowskiego spotkania ze sztuką i śmiercią prof. Przemysława Mrozowskiego, emerytowanego pracownika Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Renesansowe nagrobki dziecięce w Rzeczpospolitej – obraz i tekst dr Olgi M. Hajduk z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN i prof. Pawła Madejskiego z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Próba identyfikacji pochówków renesansowych w materiale archeologicznym Lubelszczyzny dra Rafała Niedźwiadka z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Drugi panel, zatytułowany „Jan Kochanowski o śmierci”, mający charakter filologiczny, a poświęcony spojrzeniu poety na kwestię śmierci i przemijania, który prowadził prof. Dariusz Chemperek z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie zawierał wystąpienia: Necessitas et Mors. Temat śmierci w retoryce poetyckiej Jana Kochanowskiego prof. Aliny Nowickiej-Jeżowej z Uniwersytetu Warszawskiego, Elegia IV 2 Jana Kochanowskiego. Od spuścizny literackiej do rozważania filozoficznego nad śmiercią dra Francesca Cabrasa z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, O związkach foriceniów 119 (In columnam) oraz 120 (In eandem) Jana Kochanowskiego z cyklem jego „Trenów” prof. Radosława Rusnaka z Uniwersytetu Warszawskiego, „Bo kto śmierci mógł zniknąć?”. Śmierć w „Psałterzu Dawidowym” Jana Kochanowskiego – rekonesans dr Agaty Starownik z Uniwersytetu Warszawskiego, Anatomia żałoby – „Treny” Jana Kochanowskiego w perspektywie psychologicznej dr Magdaleny Kuran z Uniwersytetu Łódzkiego oraz Śmierć na szachownicy – o aspekcie tanatycznym poematu „Szachy” Jana Kochanowskiego dra Wiesława Małeckiego z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Ostatnią część konferencji, „Kochanowski i śmierć – w dialogu epok”, poświęconą wpływom epok wcześniejszych na postrzeganie śmierci przez Jana Kochanowskiego oraz wpływowi Jana Kochanowskiego na stosunek kolejnych pokoleń twórców do kresu życia, prowadził prof. Marek Janicki z Uniwersytetu Warszawskiego. W tej grupie mogliśmy się zapoznać z referatami: Postawy rodziców wobec śmierci córek w tragedii greckiej okresu klasycznego ks. dra Mariusza Szmajdzińskiego z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Ilustracje Zofii Stryjeńskiej a treść „Trenów” Jana Kochanowskiego dr Agaty Łuki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Poeta i śmierć: konstruowanie języka prof. Kwiryny Ziemby, emerytowanego pracownika Uniwersytetu Gdańskiego.
Organizatorzy konferencji, chcąc przybliżyć jej uczestnikom fragment bogatego dziedzictwa kulturowego regionu, zaproponowali wpisującą się w tematykę obrad wycieczkę szlakiem zachowanych w okolicy Zwolenia renesansowych epitafiów. Pierwszym jej punktem był zwoleński kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Po Nekropolii Kochanowskich oprowadzali dr Katarzyna Madejska z Muzeum Regionalnego w Zwoleniu oraz prof. Paweł Madejski z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, którzy pokazali gościom epitafium Jana Kochanowskiego, epitafia jego krewnych oraz kryptę pod kaplicą Kochanowskich. Następnie wszyscy udali się do Janowca nad Wisłą, gdzie w kościele pw. św. Stanisława i św. Małgorzaty o epitafiach kasztelana lubelskiego Andrzeja Firleja i jego żony Barbary ze Szreńskich (oba dłuta Santi Gucciego) opowiadali prof. Marek Janicki (UW) oraz dr Olga Hajduk (IFiS PAN). Na koniec uczestnicy pojechali do Gródka i zwiedzali tamtejszy kościół pw. św. Trójcy z drewnianym epitafium Andrzeja Kochanowskiego (zm. 1596). Cenny zabytek związany z rodziną poety omówił prof. Paweł Madejski (UMCS).
W trakcie dwóch dni obrad uczestnicy konferencji, przybyli z różnych stron Polski, Litwy i Węgier, mieli okazję skosztować lokalnych specjałów dzięki Kołu Gospodyń Wiejskich „Dziedziczki” z Łagowa, które przygotowywało obiady oraz restauracji „Serokolma” w Janowcu nad Wisłą, która przygotowała uroczystą kolację.
Konferencja, w zgodnej ocenie prelegentów i słuchaczy, była udanym i cennym wydarzeniem naukowym.
0 Comments